Mạnh Kim
(tổng hợp)
Nguồn: antg
Kichbu posted 28.04.2013
Không gây ồn ào với những màn diễu võ giương oai như
tại biển Đông nhưng Trung Quốc cũng chẳng kín kẽ với những động thái tiếp cận
Bắc Cực, nơi vốn dĩ được xem là sân nhà của Mỹ. Trước thềm cuộc bỏ phiếu xét
gia nhập với tư cách quan sát viên thường trực Hội đồng Bắc Cực tổ chức tại
Thụy Điển ngày 15/5/2013 tới đây, Trung Quốc tiếp tục tăng cường chiến dịch vận
động hành lang để được chọn, điều mà họ thất bại liên tục trong những năm gần
đây, với mục đích củng cố sự hiện diện tại khu vực này. Bắc Cực đang tan chảy
không chỉ bởi hiện tượng nóng lên toàn cầu mà còn bởi sự tăng nhiệt trong các chiến
dịch "xâm chiếm" từng bước của Trung Quốc…
Rải tiền lót đường
Việc Bắc Cực tan
băng nhanh đã mở ra một cánh cửa mới cho giao thông hàng hải. Và không chỉ là
vấn đề đi lại. Cơ quan Khảo sát địa chất Hoa Kỳ (USGS) từng đánh giá Bắc Cực chứa
khoảng 30% trữ lượng khí thế giới chưa được khai thác, cùng 13% dầu hỏa; chưa
kể nhiều loại khoáng chất như than, uranium, vàng, đồng, đất hiếm, đá quý…
(Naval War College Review, Spring 2013). Xét riêng
hàng hải, tuyến hải trình Đông Bắc (còn gọi là tuyến Biển Bắc-NSR) gần khu vực
Bắc Cực sẽ giúp rút ngắn lộ trình từ Thượng Hải đến Hamburg còn 5.185 km, ngắn
hơn 15% so với việc vòng qua eo Malacca và 22% so với ngả kênh đào Suez.
Năm 2010, chỉ có 4
con tàu sử dụng tuyến NSR; và năm 2012, con số này tăng lên tới 46 chiếc với
1,2 triệu tấn hàng hóa (The Economist 2/2/2013). Tháng 8/2012, Tuyết Long - con
tàu phá băng không sử dụng năng lượng hạt nhân lớn nhất thế giới (do Hãng
Kherson của Ukraina đóng) - cũng đã trở thành con tàu Trung Quốc đầu tiên băng
qua NSR…
Không như phát
biểu của Đại sứ Trung Quốc tại Na Uy, Triệu Vân, tại Hội thảo ranh giới Bắc Cực
tổ chức ở Tromsø (Na Uy) ngày 22/1/2013 (rằng "hiện thời, Trung Quốc không
thực hiện bất kỳ hoạt động thám hiểm nào tại Bắc Cực" - Der Spiegel 25/1/2013),
trong thực tế, Trung Quốc đã "định vị" yếu tố chiến lược Bắc Cực từ
khá lâu.
Năm 2004, Viện
Nghiên cứu Bắc Cực Trung Quốc đã dựng trạm nghiên cứu thường trực tại
Ny-Ålesund (Na Uy); và từ năm 1996, Trung Quốc đã tham gia Ủy ban Khoa học quốc
tế Bắc Cực. Bắc Kinh cũng phái nhiều đoàn khoa học dự các hội thảo liên quan Bắc
Cực. Tuy nhiên, trong các "định chế" Bắc Cực, nơi duy nhất, quan trọng
nhất, mà Trung Quốc chưa được phép vào là Hội đồng Bắc Cực (AC).
Thành lập năm
1996, trên bề mặt chỉ có chức năng giám sát hợp tác, điều phối và liên kết
nghiên cứu - khai thác giữa các nước vùng cực, AC hiện gồm 8 thành viên
(Canada, Đan Mạch, Phần Lan, Na Uy, Thụy Điển, Iceland, Nga và Mỹ), với 6 quan
sát viên trong đó có Pháp và Đức. Có 14 nước và tổ chức đang xin gia nhập với
tư cách quan sát viên thường trực (Hàn Quốc, Nhật, Singapore, Ấn Độ, Trung
Quốc, Liên minh châu Âu, Hòa bình Xanh…). Đã bị bác đơn 3 lần, Trung Quốc lần
này tiếp tục vận động ráo riết để được AC cứu xét.
Một trong những
nước được Trung Quốc "tấn công" mạnh trong chiến dịch mua chuộc là
Canada, bởi đây là nước tiếp nhận ghế chủ tịch AC (thay đổi luân phiên 2 năm
một lần giữa các thành viên) vào tháng 5/2013, khi nhiệm kỳ của Thụy Điển kết
thúc.
Theo Naval War
College Review, Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Canada và
là quốc gia có nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn thứ bảy vào Canada với
tổng vốn 20 tỉ USD năm 2011. Chỉ riêng lĩnh vực dầu khí, hai tập đoàn Sinopec
và CNOOC của Trung Quốc đã đầu tư hơn 16 tỉ USD vào công nghiệp năng lượng
Canada. Chẳng trách sao Canada
tỏ ra ủng hộ mở cửa cho Trung Quốc. Không chỉ Canada,
Trung Quốc còn "đánh mạnh" vào Iceland.
Tàu phá
băng Tuyết Long đã thực hiện năm chuyến khảo sát Bắc Cực và 29 lần đến Nam Cực,
với chuyến khảo sát Nam Cực gần đây nhất vừa trở về Thượng Hải vào ngày
9/4/2013.
Từ năm 2008, khi
kinh tế Iceland sụp đổ, Trung Quốc đã liên tục rót vốn vào nước này, đặc biệt sau
chuyến công du của Thủ tướng Ôn Gia Bảo vào tháng 4/2012. Trong các phát biểu
công khai, Thủ tướng Iceland Jóhanna Sigurðardóttir đã tỏ ra sẵn lòng để Trung
Quốc vào AC (khi tàu phá băng Tuyết Long neo tại cảng Reykjavík vào tháng
8/2012, đích thân Tổng thống Iceland Ólafur Ragnar Grímsson đã ra đón chào! -
theo báo New York Times 12/3/2013)…
Với Đan Mạch, tín
hiệu xanh cũng đã được bật, qua phát biểu của Đại sứ Đan Mạch tại Trung Quốc, Friis
Arne Petersen, vào ngày 28/11/2011. Phải nói là ảnh hưởng Trung Quốc tại khu
vực Scandinavia đang lớn dần với mức độ lan
rộng rất nhanh. Ngay cả Na Uy, nơi từng khiến Bắc Kinh khó chịu khi trao giải
Nobel Hòa bình cho nhà bất đồng chính kiến Lưu Hiểu Ba, mối quan hệ băng giá
cũng bắt đầu tan.
Thượng tuần tháng
3 vừa qua, Ngoại trưởng Na Uy Espen Barth Eide nói rằng Oslo hoàn toàn ủng hộ việc gia nhập AC của
Trung Quốc (Guardian 18/3/2013). Sự đồng lòng nhất trí của khu vực còn thể hiện
ở việc Greenland vừa chuẩn y dự án khai thác
mỏ trị giá 2,3 tỉ USD tại Nuuk, một dự án mà Trung Quốc sẽ đưa sang 3.000 công
nhân...
Có gì mờ ám?
Như trường hợp
biển Đông, Trung Quốc cũng xây dựng một "lý thuyết", một cách cưỡng
cầu, để biện giải "tính hợp lý" cho cách tiếp cận Bắc Cực. Trong buổi
hội thảo tại Tromsø, Đại sứ Trung Quốc tại Na Uy, Triệu Vân, chỉ ra rằng, khu
vực Đông Bắc Trung Quốc kéo dài gần đến 50o vĩ độ Bắc và như thế
Trung Quốc đáng gọi là một "quốc gia cận Bắc Cực"! (nếu lập luận
tương tự, Đức cũng có thể được xem là quốc gia "cận Bắc Cực", bởi đảo
Sylt của nước này nằm ở 54o vĩ độ Bắc - Der Spiegel 25/1/2013).
Năm 2008,
"ngũ cường Bắc Cực" - Canada, Nga, Mỹ, Đan Mạch và Na Uy - ký Bản
tuyên bố Ilulissat với nội dung các thành viên AC phải giải quyết êm thấm mọi
tranh chấp chủ quyền cũng như chia sẻ khai thác Bắc Cực. Cho rằng Bản tuyên bố
Ilulissat là bình phong cho "âm mưu" hất cẳng Trung Quốc, Bắc Kinh đã
phản ứng gay gắt. Tháng 3/010, Thượng tướng hải quân Duẫn Trác nói rằng
"Bắc Cực thuộc về tất cả các dân tộc trên thế giới và chẳng nước nào có
thể có chủ quyền với nó cả".
Trước đó, năm
2009, trợ lý ngoại trưởng Hồ Chính Dược cũng "cảnh báo", rằng các
nước vùng cực nên "bảo đảm một sự cân bằng cho quyền lợi của các quốc gia
duyên hải cũng như lợi ích chung của cộng đồng thế giới". Vận dụng ngôn
ngữ UNCLOS (Công ước LHQ về Luật Biển), Trung Quốc nói rằng Bắc Cực cùng tài
nguyên của nó là "di sản chung của tất cả nhân loại". Tuy nhiên, cần
nói thêm, khi lôi Công ước LHQ ra làm "cơ sở" biện giải, Trung Quốc
đã tự giăng bẫy chính mình.
Không
chỉ Bắc Cực, Trung Quốc cũng tăng cường hiện diện tại Nam Cực - trong ảnh là
trạm nghiên cứu Trường Thành.
Theo cách tính
UNCLOS (quy định phạm vi lãnh hải mỗi quốc gia được tính 12 dặm kể từ bờ, cộng
thêm 200 hải lý thuộc khu vực được phép khai thác kinh tế), Trung Quốc rõ ràng không
thể với tới Bắc Cực! Cho nên, có lần tờ Beijing Review phải gỡ bí bằng cách
"nói lại cho rõ", khi cho rằng tất cả hiệp ước, định chế và luật lệ
liên quan về tính hợp pháp của việc khai thác Bắc Cực, trong đó có UNCLOS, Tổ
chức Hàng hải Quốc tế (IMO) và tất nhiên cả Hội đồng Bắc Cực (AC) đều
"ngập trong lỗi và cần phải được sửa đổi" (Naval War College Review,
nđd).
Trong thực tế,
Trung Quốc đã không che giấu nhiều mưu toan khác, ngoài vấn đề thuần túy khai
thác kinh tế, khi xem xét tính chiến lược của yếu tố địa chính trị Bắc Cực. Điều
đó có thể thấy rõ không phải từ những "suy diễn" bên ngoài mà từ chính
những "bộc bạch" bên trong Trung Quốc.
Trong một bài
viết, nhà nghiên cứu Lý Chấn Phúc thuộc Đại học Hàng hải Đại Liên, nói rằng
"Bắc Cực có giá trị quân sự đặc biệt, một thực tế hiển nhiên được nhiều
nước thừa nhận", rằng "bất cứ ai kiểm soát được tuyến hàng hải Bắc
Cực sẽ kiểm soát được tuyến hàng hải mới của kinh tế thế giới và chiến lược
quốc tế".
Năm 2008, Đại tá
Hàn Húc Đông cũng huỵch toẹt: "Khả năng sử dụng vũ lực là điều không thể
loại trừ khỏi Bắc Cực, bởi tính phức tạp của các tranh chấp chủ quyền"
(The Economist, nđd). Và bởi "khả năng sử dụng vũ lực" là "không
thể tránh khỏi" nên Trung Quốc hẳn đang bắt đầu hoặc chắc chắn sẽ xây dựng
một chính sách vũ trang đối với Bắc Cực. Bởi, trước hết, sự hiện diện của hải quân
Trung Quốc tại Bắc Cực là để bảo vệ các con tàu thương mại khi Trung Quốc tăng
cường sử dụng tuyến hải trình Đông Bắc thay cho "tử lộ" Malacca.
Và quan trọng hơn,
sự có mặt của hải quân Trung Quốc sẽ đóng vai trò như một ưu thế chiến lược để
dễ dàng gây sức ép đối với Mỹ một khi đối đầu quân sự với nước này, chẳng hạn
trong xung đột liên quan đến Đài Loan.
"Ma quỷ
nhảy múa trên tuyết"
Không bằng chứng
nào rõ ràng cho âm mưu xây dựng "tiền đồn" của Trung Quốc tại khu vực
vùng cực bằng dự án mở một "khu du lịch" của nhà đầu tư bất động sản
Hoàng Nộ Ba (vốn là cựu viên chức thuộc Bộ Tuyên truyền Trung Quốc) tại
Grímsstaðir (Iceland).
Là vùng đất
"khỉ ho cò gáy", nơi quanh năm thời tiết khắc nghiệt đến mức dân địa
phương chịu không nổi, nơi mà Ngoại trưởng Iceland Ôssur Skarphéðinsson nói
rằng nó đìu hiu đến mức "bạn gần như nghe được tiếng ma quỷ nhảy múa trên
tuyết". Grímsstaðir đã được họ Hoàng "chấm" làm địa điểm mở
khách sạn và sân golf.
Thoạt đầu sự có
mặt lần đầu tiên của Hoàng Nộ Ba tại Iceland năm 2010 chưa gây chú ý. Trong
chuyến tham quan đó, Hoàng Nộ Ba không đề cập đến làm ăn mà chỉ tỏ ra quan tâm đến…
thi ca. Đương sự tuyên bố sẽ tặng một triệu USD để thành lập Quỹ văn hóa
Iceland-Trung Quốc.
Không đầy một năm
sau, Hoàng Nộ Ba lại xuất hiện, lần này, đột ngột đến Grímsstaðir, đề nghị mua
khu đất của ông cụ chăn cừu Bragi Benediktsson 75 tuổi với giá 7 triệu USD!
Cùng lúc, Công ty Trung Khôn của Hoàng Nộ Ba bắt đầu đệ trình Chính phủ Iceland
giấy phép đầu tư khu "resort" trên tổng diện tích 25.899 ha, với nguồn
vốn hỗ trợ khoảng 800 triệu USD từ Ngân hàng phát triển Trung Quốc (New York
Times 22/3/2013).
Điều đáng nghi ngờ
nhất là Hoàng Nộ Ba không chỉ xây "sân golf" mà còn có kế hoạch dựng
đường băng máy bay! Liệu có thể đây sẽ là tiền đồn của quân đội Trung Quốc? Một
căn cứ "mini", một trạm nghe lén, một đồn bí mật quan sát mọi hoạt
động của vùng Bắc Cực, đặt ngay trên đất của một thành viên NATO?
"Chẳng ai có
thể biết con quỷ sắp làm điều gì" - phát biểu của Einar Benediktsson, cựu
Đại sứ Iceland tại Mỹ, một trong những người chỉ trích mạnh mối quan hệ ngày
càng mở rộng giữa Iceland và Trung Quốc - "Tất cả những gì chúng ta biết
là, với Trung Quốc, việc đặt chân đến vùng cực đã trở thành điều cực kỳ quan trọng,
trong khi Iceland là con mồi quá dễ xơi".
Năm 2012, trước
nhiều chỉ trích và nghi kị, Chính phủ Iceland quyết định bác bỏ dự án
(Hoàng Nộ Ba vẫn chưa bỏ cuộc, khi đang tiếp tục vận động xin giấy phép thuê
dài hạn).
Sự tiếp cận của
Trung Quốc tại vùng cực đã trở thành tín hiệu báo động đối với Mỹ. Thượng tuần
tháng 4/2013 (theo UPI 5/4/2013), Bộ Nội vụ Hoa Kỳ (U.S. Interior Department, nơi
phụ trách quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên và quỹ đất của Mỹ) đã công bố báo
cáo 56 trang liên quan đến tình hình Bắc Cực.
Tỏ ra vẫn giám sát
kỹ cái sân sau, tháng 12/2012, Bộ Tư lệnh NORAD (cơ quan phòng vệ không gian -
quốc phòng phối hợp của Mỹ và Canada) đã công bố kế hoạch tăng cường lắp đặt các
thiết bị cảnh báo sớm, trong khi USNORTHCOM (Bộ Tư lệnh Bắc Hoa Kỳ) cũng ký hai
văn bản liên quan hợp tác quốc phòng tại Bắc Cực với Bộ Tư lệnh các chiến dịch
phối hợp Canada. Sự quan tâm đến Bắc Cực của Mỹ còn thể hiện ở chi tiết bà
Hillary Clinton từng là Ngoại trưởng Mỹ đầu tiên tham dự một buổi họp tại AC.
Và Mỹ cũng sẽ là
nước ngồi ghế chủ tịch AC vào năm 2015, khi nhiệm kỳ của Canada kết
thúc. Tuy nhiên, liệu Mỹ còn có thể ảnh hưởng trong AC hay không khi mà hầu hết
các nước vùng cực đang nghiêng về Trung Quốc? Cột mốc 15/5/2013 (xem xét việc
gia nhập quan sát viên thường trực của Trung Quốc) sẽ mang lại lời giải cho câu
hỏi này…
-----
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét