Thứ Ba, 11 tháng 8, 2015

ASEAN - Trung Quốc: từ tình yêu đến oán hờn

Южно-Китайское море. Иллюстрация: overthepeak.com

АСЕАН - Китай: от любви до ненависти


Peter Kozma

Kichbu theo regnum.ru



Các bộ trưởng ngoại giao của các nước Đông Nam Á đã nhất trí thông cáo cuối cùng một cách khó khăn.


KUALA LUMPUR, 6 tháng Tám  năm 2015, 17:26 - REGNUM Các bộ trưởng ASEAN tham dự cuộc họp lần thứ 48 tại Kuala Lumpur vào ngày cuối cùng của công việc đã bày tỏ nghi ngờ rằng họ sẽ đạt được thỏa thuận về một thông cáo đã thống nhất về những kết quả của cuộc họp của họ. Ngoại trưởng  Singapore K. Shamungan sáng ngày 6 tháng Tám đã buông ra một câu mơ hồ rằng thông cáo vẫn là "trong tiến trình". "Mục liên quan đến Hoa Nam (Biển Đông-Việt Nam - Kichbu) gây ra một số vấn đề", - ông nói thêm. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng thật không công bằng để nghĩ dường như các nước ASEAN không thể gửi một tín hiệu mạnh mẽ cho Trung Quốc để phản đối việc xây dựng trên biển này (bao gồm cả - trong các vùng lãnh thổ tranh chấp) các hòn đảo mới và xây dựng cơ sở hạ tầng tại đó. Vào cuối ngày, vào ngày 6 tháng Tám, bộ trưởng ngoại giao Malaysia Anif Aman nói rằng văn bản của thông cáo dù sao cũng đã thống nhất, và "nó sẽ được công bố tại lễ bế mạc".

Các chuyên gia nhận xét rằng trong suốt thời gian  hoạt động của diễn đàn, các bộ trưởng chỉ một lần không ra được thông cáo cuối cùng - vào năm 2012, Campuchia phản đối việc ra thông cáo, và những bất đồng liên quan đến chính là các vấn đề về Biển Đông. Chính bởi vậy, đa số các  nhà bình luận đã theo sát vấn đề bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Wang Yi, cũng đến tham dự diễn đàn, sẽ nói gì và gặp gỡ với  những người nào.

Nhìn chung, lập trường của bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc có thể được tóm tắt trong các luận điểm.

Luận điểm thứ nhất - Trung Quốc tiến hành các công trình trong vùng lãnh hải của họ. Mặc dù các nước khác trong khu vực (chủ yếu là Philippines, Việt Nam, Malaysia và Brunei) kịch liệt phản đối điều này, những tuyên bố cơ bản của Mỹ và các nước phát triển đối với Trung Quốc không phải là chỗ rằng Trung Quốc đã làm một cái gì đó trong vùng biển tranh chấp, mà ở việc xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự ở khu vực mà doanh số của nó là 5,3 nghìn tỷ dollars một năm. Hoa Kỳ đã nói đi nói lại nhiều lần rằng bằng những hành động của mình , Trung Quốc đang tạo ra mối đe dọa tiềm năng cho tự do hàng hải và bất cứ lúc nào nó có thể dễ dàng trở thành hiện thực.

Luận điểm thứ hai của Trung Quốc là các vấn đề tranh chấp ở biển Hoa Nam cần được giải quyết trong các cuộc đàm phán song phương, chứ không phải là diễn đàn, nơi thêm vào đó có sự hiện diện của đại diện các nước nằm cách xa biển Hoa Nam và không có quan hệ nào đối với nó. Để làm ví dụ tích cực, Trung Quốc đã dẫn các cuộc họp thường xuyên của các quan chức cao cấp của Bộ ngoại giao các nước ASEAN và Bộ Ngoại giao Trung Quốc để thảo luận về các vấn đề của biển Hoa Nam và xây dựng Quy tắc ứng xử cho các nước trong khu vực. Các nhà quan sát ngay lập tức nhận thấy ở đây là một nỗ lực của Trung Quốc để "dập tắt" thảo luận vấn đề này tại diễn đàn cấp bộ trưởng.

Tuy nhiên, luận điểm rằng diễn đàn ASEAN - không phải là nơi để thảo luận, bị từ chối bởi chính các nước tham gia sự kiện này. Đại diện của Malaysia trong tư cách là nước-chủ tịch của ASEAN trong năm 2015, tuyên bố rằng chính chủ đề của cuộc tranh chấp biển phải trở thành một tấm gương sáng ngời về vai trò quan trọng của tổ chức này  "trong việc thực hiện giải pháp hòa bình". Ngoại trưởng Singapore K. Shamungan, đến lượt mình, nói rằng khối khu vực không thể giả vờ rằng các vấn đề biển Hoa Nam không tồn tại. Lập trường này của Singapore là quan trọng  chủ yếu vì chính Singapore sau diễn đàn sẽ có vị thế của một nhà đàm phán chính thức giữa ASEAN và Trung Quốc.

Còn luận điểm thứ ba Wang Yi công bố tại chính diễn đàn. Theo ông, Trung Quốc đã kết thúc tất cả các công trình xây dựng trên các đảo mới và khuyên tất cả những ai mong muốn ngồi lên máy bay và nhìn xem. Hơn nữa, khi trả lời câu hỏi, Trung quốc đang xây dựng đường băng bổ sung trên các đảo, Wang Yi đã khuyên một cách mỉa mai là nên hỏi Philippines về vấn đề này.

Đại diện của Bộ Ngoại giao Philippines Jose Charles về phía mình đã nói rằng Trung Quốc đã thực sự hoàn thành việc xây dựng các hòn đảo nhân tạo. Nhưng đó chỉ có nghĩa rằng nó đã chuyển sang "pha 2" - xây dựng trên các đảo này cơ sở hạ tầng. "Philippines xem những hành động này là gây bất ổn", - nhà ngoại giao nhấn mạnh. Ngay cả Wang Yi cũng không giấu giếm rằng việc xây dựng cơ sở hạ tầng trên các đảo vẫn đang tiếp tục.

Cần nhận thấy rằng một số nước ASEAN tại diễn đàn và các nước tham gia khác cũng đã hòa vào việc lên án Trung Quốc. Chẳng hạn, Nhật Bản, là nước có tranh chấp với Trung Quốc đối với các đảo ở biển Hoa Đông, bằng những lời phát biểu của bộ trưởng nhà nước Minoru Kiuchi đã bày tỏ "quan ngại sâu sắc của mình về việc xây dựng quy mô lớn các đảo mới, xây dựng các công trình và sử dụng chúng vào mục đích quân sự".

Nhưng tất nhiên, từ các nước tham gia "thứ ba" của diễn đàn ASEAN, tiếng nói Hoa Kỳ được nghe lớn hơn tất cả. "Ngoại trưởng Kerry khẳng định mối quan tâm của mình đối với yêu sách lãnh thổ biển Hoa Nam   việc xây dựng quy mô lớn các đảo mới, xây dựng và quân sự hóa nó… Ông kêu gọi Trung Quốc, cùng với các bên tham gia tranh chấp ngăn chặn các hành động có vấn đề để mở ra không gian cho ngoại giao", - quan chức cấp cao của Bộ ngoại giao tuyên bố với các phóng viên.

Tuy nhiên, kết quả của cuộc họp với ông Wang Yi, ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry đánh giá là "tốt". Đồng thời, như đã nói, họ đã đề cập đến không chỉ biển Hoa Nam, mà còn nói đến chuyến thăm Hoa Kỳ đã dự kiến của chủ tịch Tập Cận Bình (nó được ấn định vào tháng Chín), và các phương hướng khác của sự hợp tác - ví dụ, về "sự hợp vĩ đại" nhằm đạt được thỏa thuận hạt nhân với Iran. Chính xuất phát từ việc rằng Trung Quốc và Hoa Kỳ có nhiều hoạt động chung khác, Kerry dường như làm ra vẽ rằng ông hài lòng với tuyên bố của Wang Yi rằng Trung Quốc đã ngừng  các công trình xây dựng các đảo mới và thậm chí sẵn sàng xem xét vấn đề này như một thắng lợi nhỏ của cộng đồng quốc tế (tất nhiên, đứng đầu là Hoa Kỳ).

Như vậy, theo đánh giá của các nhà quan sát, đã bắt đầu giai đoạn "giảm độ " của vấn đề, cần thiết cho việc thực hiện thành công hơn chuyến thăm vào tháng Chín đến Hoa Kỳ của Tập Cận Bình. Đồng thời, dĩ nhiên, Kerry đã nhắc lại những câu nói thường trực, nhưng tương đối  mơ hồ rằng Washington chia sẻ những mong muốn của các nước ASEAN duy trì hòa bình và ổn định ở biển Hoa Nam, cũng như đảm bảo tự do thương mại. "Chúng tôi muốn đảm bảo sự an toàn của các tuyến đường hàng hải cực kỳ quan trọng và đánh bắt cá, và chúng tôi muốn thấy rằng các tranh chấp trong khu vực được giải quyết một cách hòa bình và trên cơ sở luật pháp quốc tế", - Kerry nói. Còn các phương tiện truyền thông Trung Quốc làm nổi bật những lời của ông rằng Hoa Kỳ không tìm cách đối đầu với Trung Quốc trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Về sự chậm trể với Tuyên bố của ASEAN, thì, có vẻ như, giống như ba năm trước đây, không phải tất cả các thành viên cộng đồng sẵn sàng làm Trung Quốc xấu hỗ - ý nghĩa "của việc tìm kiếm các công thức" về tình hình ở biển Hoa Nam nằm chính ở đây. Về bề mặt, sự khác biệt này của những cách tiếp cận của mười nước khu vực đã bị phá vỡ đôi khi bằng một cách kỳ quái. Ví dụ, tại một cuộc họp báo chung với bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc, ngoại trưởng Thái Lan, tướng Tanasak Patimapragorn đột nhiên thốt ra một câu bằng tiếng Anh về người đồng cấp Trung Quốc của ông: "Nếu tôi là một người phụ nữ - tôi  đã có thể yêu đại nhân ông". Theo ông, các mối quan hệ Thái Lan và Trung Quốc bây giờ tốt hơn hơn bao giờ hết, còn bộ trưởng ngoại giao Wang Yi - "một người đàn ông tốt và lịch thiệp". Vị tướng cũng nói thêm rằng quan hệ giữa hai nước tính được đã hơn một nghìn năm. "Chúng tôi - hơn cả bạn bè, chúng tôi - những người người anh em họ hàng với một lịch sử chúng lâu dài!" - ông reo lên tại cuộc họp báo.

Như vậy, tại Diễn đàn cấp bộ trưởng của các nước ASEAN đã kết hợp một số yếu tố cho phép Trung Quốc để đạt được thắng lợi ngoại giao cho dù là nhỏ bé. Một mặt, người Mỹ nhận ra rằng quá ít thời gian còn lại trước chuyến thăm Hoa Kỳ đã ấn định vào tháng Chín của Tập Cận Bình, để trong thời gian này kịp làm giảm một hysteria chống Trung Quốc, và sau đó dần dần làm nguội niềm tâm thái quá khích. Chính quyền Hoa Kỳ đánh giá quá cao chuyến đi thăm này để chơi các trờ chơi như vậy. Chính vì vậy Kerry đã bị giới hạn  bằng những tuyên bố nước đôi (làm mềm những lời phát biểu) và bày tỏ sự hài lòng của mình với thông điệp của Wang Yi rằng Trung Quốc sẽ không tạo ra đảo mới. Dường như, ASEAN cũng đã hiểu, và quyết định lần này không khích động Trung Quốc quá nhiều bằng ngôn từ mạnh mẽ.

Mặt khác, khá mong đợi rằng ngay cả trong ASEAN không có đánh giá thống nhất về những gì đang xảy ra ở biển Hoa Nam. Và theo hành vi của bộ trưởng ngoại giao Thái Lan, có thể kết luận rằng Trung Quốc đã có một đồng minh mới trong hàng ngũ của cộng đồng này - ví dụ, ngoài một Campuchia về truyền thống định hướng vào Trung Quốc.

Các chuyên gia của tờ China Daily, bình luận về kết quả của cuộc đối thoại của bộ trưởng ngoại giao Wang Yi và các đồng nghiệp của ông ở các quốc gia ASEAN, đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc đang thể hiện tại biển Hoa Nam "chủ nghĩa thực dụng và linh hoạt". Có thể bổ sung rằng trong trường hợp với Thái Lan - có vẻ như, nhận thấy còn thêm một mối tình nữa.

-----

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Steps


Flag Counter