Vladimir Baranovsky: đối thoại ba bên trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương

Natalya Evtikhevich

Nguồn: russiancouncil.ru

Kichbu posted on 23.12.2012

Trong trả lời phỏng vấn Hội đồng Nga về các vấn đề quốc tế Vladimir Georgievich Baranovsky, Phó Giám đốc IMEMO Viện Hàn lâm khoa học Nga, viện sĩ Việ hàn lâm khoa học Nga,  thành viên  của Hiệp ước INF đã  giải thích đặc trưng chính sách của Nga, Trung Quốc và Hoa Kỳ  ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương (APR), xem xét các đặc điểm của quan hệ trong tam giác Nga - Hoa Kỳ - Trung Quốc, và cũng đề cập đến vấn đề về phát triển vùng Viễn Đông.

Một số chuyên gia cho rằng các lợi ích của Nga trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương không thể hoàn toàn hài hoà với các lợi ích của cả Hoa Kỳ, cả của Trung Quốc. Vladimir Georgievich,  trong những điều kiện này, Ông nhìn thấy việc xây dựng mối quan hệ trong tam giác Nga - Hoa Kỳ - Trung Quốc ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương như thế nào, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh chính trị-quân sự? Quan điểm như thế nào hợp lý hơn cả đối với Nga trong trường hợp này?

Các lợi ích chính sách đối ngoại của mỗi quốc gia có đặc trưng riêng của họ nói chung và trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương nói riêng, đặc biệt, khi nói đến các quốc gia như Nga, Hoa Kỳ và Trung Quốc. Ở mỗi quốc trong số họ có những lợi ích không trùng hợp nhau. Từ sự không trùng hợp này nảy sinh các yếu tố đọ sức, cạnh tranh, đôi khi - đối đầu. Vấn đề ở chỗ, các yếu tố này có ý nghĩa như thế nào,  và có tồn tại  lĩnh vực các lợi ích đan xen đối với tất cả ba nước hay không, lĩnh vực mà ở đó có những vấn đề chung, sự quan tâm chung?  Tôi nghĩ chúng ta nên xem xét chính từ góc độ này, và không tìm kiếm những cách tiếp cận quá cầu toàn nào đó. Dĩ nhiên, không có thể  sự hài hòa hoàn toàn, bởi vì các nước lớn, khác nhau, có định hướng chính trị khác nhau nói chung. Nếu nói không phải về sự hài hòa hoàn toàn, mà về những cơ hội đưa những lợi ích đến một một mẫu số chung, thì, theo quan điểm của tôi, một khả năng như vậy là có. Những lợi ích của các nước này trong khu vực  Châu Á-Thái Bình Dương không phải luôn luôn mang tính cạnh tranh.

Những chủ đề chính cho mỗi quốc gia là gì?

Đối với Trung Quốc - sự hình thành địa chính trị của quốc gia như của một trong những cường quốc khu vực lớn nhất cộng thêm vai trò toàn cầu đang nổi lên của nó, giải quyết các vấn đề kinh tế liên quan đến việc đảm bảo nguồn lực, hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Hợp chúng quốc xem Trung Quốc như một thách thức ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Đặt ra trước Hoa Kỳ là nhiệm vụ xây dựng các mối quan hệ qua lại với các đồng minh trong mối liên hệ với vai trò mới của Trung Quốc. Xuất hiện những vấn đề liên quan đến an ninh của Nhật Bản, Philippines, cũng như với sự cân bằng lực lượng khu vực và toàn cầu. Sự hình thành của Trung Quốc như một cường quốc mạnh nhất - đây, dĩ nhiên, là  thách thức liên quan đến cán cân lực lượng.

Tôi nghĩ rằng Nga không có những cơ sở để xem xét việc Hoa Kỳ và Trung Quốc như những đối thủ cạnh tranh quá nguy hiểm. Các yếu tố của đối chọi theo tất cả các thông số là có. Tuy nhiên, chúng không nằm ở bình diện đầu tiên, không xác định bản chất của các mô hình quan hệ song phương trong mỗi của hai trường hợp. Tôi cho rằng không có những cơ sở đối với luận điểm không thể khoan nhượng các lợi ích.

Trong một tam giác Nga - Trung Quốc - Hoa Kỳ theo tuyến Trung Quốc - Mỹ các mâu thuẫn lớn hơn so với theo tuyến các quan hệ của chúng ta với một trong hai nước này. Đó là thứ nhất.

Thứ hai. Điều quan trọng là chúng ta cần phải tránh sự cám dỗ để chơi bài của Trung Quốc chống lại Hoa Kỳ và chơi bài của Hoa Kỳ chống lại Trung Quốc. Đây là tham biến chính trị quan trọng mà nó, theo quan điểm của tôi, là hợp lý đối với Nga trong khuôn khổ tam giác này. Chúng ta đã phát triển đối thoại tương đối khá với Trung Quốc và Hoa Kỳ. Có viễn cảnh tuyệt vời biến đối thoại này thành tam thoại (dialogue), tức là đối thoại ba bên, thành hệ thống các mối quan hệ ba chiều. Mô hình ba bên như vậy là mong muốn, nhưng xây dựng nó cực kỳ khó khăn vì nhiều nguyên nhân. Để làm ví dụ có thể lấy nhóm đề tài quan hệ chính trị-quân sự. Chúng ta lấy lĩnh vực hạn chế vũ khí chiến lược làm ví dụ. Sau nhiều thập kỷ, đã hình thành truyền thống các mối quan hệ qua lại trong lĩnh vực này  - trong mối quan hệ cạnh tranh qua lại và mối quan hệ hợp tác qua lại -  giữa Nga và Hợp chúng quốc. Trung Quốc, khách quan mà nói, nó hội nhập khó khăn vì các nguyên nhân đang có liên quan với chính bản thân Trung Quốc cũng như với Hợp chúng quốc. Đối với Hoa Kỳ liên quan đến Trung Quốc như liên quan đến với một thách thức chiến lược quan trọng - đây còn là một đề tài khá đau đầu.

Nga phát triển hợp tác kinh tế với các nước trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Nói riêng, tại hội nghị thượng đỉnh APEC đã ký kết một loạt thỏa thuận hợp tác với Trung Quốc và Nhật Bản về phát triển vùng Viễn Đông của chúng ta. Theo quan điểm của Ông, thu hút sự hợp tác của Nhật Bản, Trung Quốc và các nước khác có đáp ứng các lợi ích kinh tế và chính trị của Nga?

Câu trả lời, dĩ nhiên, là vâng. Đáp ứng vì một loạt các nguyên nhân. Trước hết, vì nguyên nhân liên quan với các thách thức kinh tế mà chúng ta phải đối mặt trong sự phát triển của vùng Viễn Đông. Đối với chúng ta, sự hợp tác này rất quan trọng, bởi vì khu vực này nằm tương đối xa các trung tâm kinh tế chủ yếu của Nga. Phát triển hợp tác với khu vực khó khăn - đòi hỏi những khoản đầu tư to lớn. Tiền ngân sách bơm vào rõ ràng không đủ, bởi vậy cần thu hút các nhà đầu tư tư nhân. Cần thu hút các nguồn lực tối đa, trong đó có cả bên ngoài. Trong ý nghĩa này hợp tác với các đối tác bên ngoài ở mức độ đầy đủ đáp ứng các lợi ích chính trị và kinh tế của đất nước chúng ta. Rõ ràng rằng không để xảy ra tình hình khi các điều kiện mà trong đó các đối tác đang được thu hút, trong xem xét tới, hóa ra không phù hợp với chúng ta hoặc chưa được suy nghĩ thấu đáo. Đây là công việc nghiêm túc, đòi hỏi phân tích các dự án đã được đề xuất. Có quan điểm sợ hãi nằm ở chỗ rằng thu hút các đối tác bên ngoài phát triển khu vực này hoặc khác của chúng ta sẽ đưa chúng ta đến sự phụ thuộc, gây ra những vấn đề từ quan điểm toàn vẹn lãnh thổ đất nước. Nguyên nhân của sự báo động như vậy có thể hiểu được và, dĩ nhiên, cần phải tính đến, cần trở thành đối tượng chú ý kỹ lưỡng. Tuy nhiên, tôi có thể nói rằng bây giờ vấn đề không ở chỗ rằng ở vùng Viễn Đông có nhiều sự hiện diện của nước ngoài mà ở chỗ ở đó còn ít. Cần phải nhiều hơn, bởi vì rằng vùng Viễn Đông trung bình sản phẩm quốc nội trên một đơn vị tính theo đầu dân số cầu đầu tư một mức độ lớn hơn so với cả nước nói chung. Dòng đầu tư cấp tập - đó là nhiệm vụ quan trọng, không giải quyết được nó không thể đưa Viễn Đông phát triển, biến nó thành khu vực có giá trị đầy đủ mà nó cần phải trở thành khu vực mạnh mẽ của sức mạnh kinh tế của chúng ta.

Cần phải nói thêm một khía cạnh khác. Khu vực Châu Á-Thái Bình Dương - đó là khu vực quốc tế toàn cầu, nó đòi hỏi sự tỉnh táo lớn hơn nữa. Lối vào khu vực Châu Á-Thái Bình Dương của Nga một cách tự nhiên sẽ được thực hiện thông qua Viễn Đông. Chúng ta cần đảm bảo khả năng tương tác của khu vực Viễn Đông với các nước và vùng lãnh thổ lân cận và củng cố vị thế của Nga tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Về ý nghĩa chính trị, giải quyết  vấn đề này đối với chúng ta vô cùng quan trọng không chỉ từ góc độ phát triển vùng Viễn Đông, mà còn từ góc độ các lợi ích lớn hơn của đất nước và vị thế nó trên trường quốc tế.

Từ quan điểm này với những nước nào ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương hợp tác hiệu quả hơn?

Các đối tác tự nhiên hơn cả của chúng ta - Trung Quốc và Nhật Bản. Hợp tác với Hợp chúng quốc cũng có những cơ hội tiềm năng đáng kể. Tôi nghĩ rằng Hàn Quốc - còn là một quốc gia khác có thể và phải là một đối tác của chúng ta. Khi chúng ta giải quyết những vấn đề  về các đối tác tự nhiên hơn, cần phải tính đến vị trí địa chính trị của khu vực. Có, dĩ nhiên, cả những chân trời rộng lớn hơn, có thể thu hút kể cả các đối tác khác, nhưng trước tiên cần nói về các quốc gia này.

Vladimir Georgievich, xin cám ơn những câu trả lời của Ông.

-----