Ситуация в Юго-Восточной Азии в свете крымских событий
Vladimir Terekhov
Kichbu theo: ru.journal-neo.org
Các chính khách và cộng đồng chuyên gia trên
thế giới chỉ mới bắt đầu bình
tâm từ các cú sốc gây ra bởi
tình hình ở Crym. Bất kể sự phát triển tiếp
theo của cuộc khủng hoảng Ucraina
nói chung, tự nó xứng đáng để được nghiên cứu tại các khoa chính trị, ngoại
giao, quân sự các kiểu trên toàn thế giới. Những sự kiện này sẽ được đưa vào sách
giáo khoa như một trong
những ví dụ mẫu mực của
cách giải quyết tổng thể, hiệu quả của một vấn đề nhà nước từ lâu, nhưng đột nhiên bất ngờ trở nên căng thẳng trong điều
kiện của những rủi ro đa dạng.
Trên thực tế, các sự kiện
Crym đã được thảo luận, thêm vào đó, từ quan điểm hoàn toàn thực dụng. Kể từ cuối tháng Ba năm nay chúng nằm ở tâm điểm của các cuộc tranh luận về tình hình ở Đông Nam
Á (SEA), mà nó cùng với tiểu vùng Đông Bắc Á (NEA) là "những Balkan" hiện
đại của trò chơi địa chính trị mới (xem bài "Mánh khóe chính trị ở khu
vực bán đảo Triều Tiên"). Trong số các khía cạnh khác nhau, nói một cách nhẹ nhàng, các cuộc tranh
cãi lãnh thổ giữa Trung Quốc và một loạt các nước tiểu vùng này tham gia vào
Hiệp hội ASEAN đặc biệt nổi bật lên do tình hình phức tạp ở SEA.
Các đối thủ hàng đầu khác, ở cách xa SEA, mà trước hết
là Hoa Kỳ đang bị lôi kéo vào các trò chơi này trực tiếp hơn là gián tiếp. Huống nữa là các chiến lược chính trị của Trung Quốc
và Hoa Kỳ trong tiểu vùng mang màu sắc loại trừ lẫn nhau. Trung
Quốc tìm cách giải quyết những bất đồng của họ với các nước láng giềng phía nam
với từng quốc gia riêng biệt (chứ không phải là cùng với tập hợp các nước khối
ASEAN) và đã nhiều
lần tuyên bố không thể chấp nhận sự tham
gia vào các cuộc tranh chấp “của các thế lực bên ngoài”, tức là Hoa Kỳ.
Mục đích của Hoa Kỳ, gặp được sự hiểu
biết của đa số các quốc gia thành viên ASEAN, nằm ở chỗ, theo cách thể hiện của Robert Kaplan, không cho phép “Phần Lan hóa” các nước này, tức là, ở việc bảo vệ độc lập của chúng không chỉ về
pháp lý, mà còn trên thực tế. Về sự bế tắc của
quá trình đàm phán theo chủ đề này giữa Trung Quốc và ASNA được chứng
minh,
đặc biệt, bởi sự
thất bại tiếp
theo của cuộc họp các
bên tổ chức vào ngày 18 tháng Ba tại
Singapore, nơi lại không đạt được đối với tất cả cái gọi là "Quy
tắc ứng xử" trên biển Nam Trung Hoa (Biển
Đông-Việt Nam - Kichbu).
Về khả năng Trung Quốc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp quân sự để chiếm một loạt các quần đảo ở biển Nam Trung Hoa đã
được nói đến từ lâu, vào giữa những năm
70s Pekin đã sử dụng vũ lực trong các cuộc xung đột xung quanh quần đảo Hoàng
Sa, mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền
đối với nó. Nhưng chính thành công của chiến dịch Crym của LB Nga, như một số chuyên gia lập
luận, bây giờ mang lại cho việc mở rộng hơn nữa
việc sử dụng vũ lực ở Nam
Trung Hoa một triển vọng hoàn toàn hiện thực.
Từ cuối tháng Ba năm 2014, viễn cảnh này, rõ ràng, đã trở thành
đối tượng quan ngại của ban lãnh đạo Hoa Kỳ. Đáng
chú ý là những
thông điệp cảnh báo từ Washington
đối với Pekin trong
vấn đề này đã được gửi thông qua không phải đường ngoại
giao, mà qua bộ
quốc phòng, và bộ trưởng quốc phòng Chuck
Hagel
đã nói lên điều đó.
Để thực hiện điều này, ông đã
sử dụng cuộc gặp gỡ với các bộ trưởng của 10 quốc gia -
thành viên của ASEAN diễn ra vào những ngày 1-3 tháng Tư
tại Hawaii, nơi đóng trụ sở
của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương - lớn nhất trong
các lực lượng vũ trang của Hoa Kỳ. Chính thức,
cho biết cuộc họp nêu
trên là nhằm cho việc phối hợp các nỗ lực của các bộ quốc
phòng để giải quyết những hậu quả
của thảm họa các loại. Tuy nhiên, trên thực tế, một
loạt các vấn đề trong lĩnh vực tình hình quân sự-chính trị ở Đông Nam Á đã được thảo luận.
Trong các cuộc
đàm phán với các những người đồng nghiệp của ASEAN, Chuck Hagel đã đưa ra nhiều câu gây tò mò. Thứ nhất, ông mô tả
chính thực tế tiến hành cuộc gặp gỡ này như “sự kiện vô cùng quan trọng, có
thể làm sâu sắc thêm quan hệ hữu nghị"
giữa Hoa
Kỳ và các quốc gia khối ASEAN. Thứ
hai, không nói
thẳng ra là Trung Quốc, ông chỉ vào sự cần thiết phải "loại trừ mối
đe dọa hoặc sử
dụng vũ lực trong giải quyết
tranh chấp lãnh thổ ở biển Nam Trung Hoa, mà những mối lo ngại về chúng đang tăng lên ở
Hoa Kỳ".
Xét về toàn thể, ở Pekin cũng chăm chú và cẩn trọng theo dõi
cuộc gặp gỡ này. Đặc biệt, trong
một bài xã luận (bán) chính thức của Global Times đã nói về sự cần
thiết phải điều chỉnh chính sách của
CHND Trung Hoa ở
Đông Nam Á để làm giảm căng thẳng với các nước láng giềng phía nam. Đã bắt đầu nhận thấy những dấu hiệu của sự điều chỉnh
này từ ngay mùa thu năm 2013.
Ngay sau các cuộc
đàm phán với đồng nghiệp của ASEAN,
Chuck Hagel đã
tiến hành
chuyến công du đến một loạt các nước châu Á, và điểm đầu tiên dừng chân của ông là Nhât
Bản. Tại đây các bên tái khẳng định sự cần thiết
phải tăng cường quan hệ liên minh chính trị-quân sự nhằm đối mặt
với một loạt "thách thức đối với sự ổn
định" ở Đông Bắc Á.
Một trong những nguồn
của những thách thức này thường được nêu ra là CHDCND Triều Tiên, mà tại thời điểm này (và để đáp lại các cuộc tập trận Mỹ-Hàn Quốc trên lãnh thổ Hàn Quốc) tiến hành một loạt
các vụ phóng tên lửa chiến
thuật. Nhiều lần những
"biện pháp đối phó" của Bắc Triều Tiên là rất đúng thời gian, bởi vì các hệ thống phòng
thủ tên lửa bổ sung vào bảy khu trục hiện có đã
được sử dụng để thông báo các kế hoạch triển khai trên các hòn đảo
của Nhật Bản hai tàu khu trục của Mỹ.
Một ngày trước khi bay đến Pekin, khi còn ở Tokyo Chuck Hagel đã
thực hiện tuyên bố rõ ràng hơn và mạnh mẽ nhắm đến CHND Trung Hoa, trong đó có một số luận điểm đáng chú ý. Đặc biệt, gần như lần đầu tiên trong những lời lẽ công khai của các đại diện cao nhất
của chính quyền Mỹ, Trung Quốc
đã được xác định "cường quốc vĩ đại".
Tuy nhiên, xác định đã được sử dụng để nhắc nhở về "trách nhiệm đặc biệt" của các quốc gia có vị thế tương tự, cũng như về sự cần thiết Trung Quốc phải "tôn
trọng các nước láng giềng của họ” và không cho phép sử dụng các biện pháp "cưỡng
bức và đe dọa" mà hiện
dẫn đến “chỉ có là xung đột với lối thoát nguy hiểm chết người". Cuối
cùng, tuyên bố Tokyo của bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ có một cảnh báo rõ ràng đến Pekin về những mưu đồ có tính chất giả
định sử dụng "kinh nghiệm mới đây của Nga" trong các cuộc tranh chấp lãnh thổ của CHND Trung Hoa với các nước
láng giềng.
Trong chuyến công du kéo dài 3 ngày sau đó đến Trung Quốc của Chuck Hagel và
các cuộc đàm phán
với ban lãnh đạo của đối biện Mỹ khu vực (bây giờ là toàn
cầu) chủ yếu, các bên đã nhận thấy trong những trường hợp này politesse ngoại giao lẫn nhau. Như trước đây, nhiều ngôn từ về sự cần thiết phát triển
hợp tác toàn diện để duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương nói chung được nói ra công khai.
Tuy nhiên , ngoài những lời lẻ chung
chung, kết
quả chuyến thăm của Chuck Hagel ở CHND Trung Hoa không có dấu hiệu rõ
ràng cho thấy sự xích lại gần nhau có thể có giữa Washington và Pekin trong việc đánh giá những
nguyên nhân
và các biện pháp giảm bớt tình hình căng thẳng trong khu vực Đông Á nói chung và cũng như trong các tiểu vùng trọng điểm Đông
Bắc Á và Đông Nam Á của nó. Liệu những lời nói của Chang Wanquan – đồng nghiệp
Trung Quốc của Chuck Hagel chẳng hạn có liệu giúp được gì cho vấn đề này khi
ông nhắm đến đồng minh chủ yếu của Mỹ
rằng vấn đề Trung Quốc sở hữu quần đảo Điếu Ngư (ở Nhật Bản chúng được gọi là Senkaku)
" là không thể thương lượng" và các lực lượng vũ trang Trung Quốc đã sẵn sàng vì chúng mà “chiến đấu và chiến thắng".
Thật vây, nhận xét của bộ trưởng quốc phòng Trung
Quốc rằng Trung Quốc "sẽ không bắt đầu cuộc
tấn công đầu tiên" để lại khoảng không gian nào đó cho sự lạc
quan khi đánh giá triễn vọng phát triển tình hình ở Đông Á.
* Vladimr Terekhov nhà khoa học
hàng đầu của Trung tâm Á châu và Trung Đông của Viện nghiên cứu chiến lược Nga.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét