"Vùng nhận dạng phòng không"của Trung Quốc: sai lầm hoặc chiến lược?

Китайская "опознавательная зона ПВО": ошибка или стратегия?

Vladimir Terekhov

Kichbu theo: ru.journal-neo.org

Vào ngày 23 tháng Mười một năm 2013, Bộ Quốc phòng(BQP) Trung Quốc áp đặt cái gọi là "Vùng nhận dạng phòng không" (Air Defense Identification Zone, ADIZ) ở Biển Hoa Đông (ECM) là một trong những sự kiện chính trị lớn trong những tháng gần đây. Cần nhắc lại rằng việc làm này của Pekin 40 năm sau khi một khu vực tương tự đã được đánh dấu bởi Nhật Bản, tức là, bởi một trong những đối thủ lớn trong khu vực của Trung Quốc, mà trong tương lai có thể trở thành đối thủ chính.

 

Tầm quan trọng đặc biệt của sự xuất hiện ADIZ của Trung Quốc được xác định rằng bởi điều rằng khu vực này nằm trên một phần của không gian Châu Á-Thái Bình Dương, mà trọng tâm của trò chơi chính trị toàn cầu đã dịch chuyển đến đó. Không gian hàng hải nêu trên, tiếp giáp với bờ biển phía đông của Trung Quốc và bán đảo Indostan, là một  "Balkans" chính trị hiện đại, tức là,  vị trí đặc biệt nhạy cảm, nơi đan xen lợi ích của các đối thủ hàng đầu thế giới.

Liên quan đến việc Pekin áp đặt ADIZ của riêng mình, một số chuyên gia trong nước đã có ý kiến về bình diện rằng biện pháp này là một "hành động quấy quá tiếp theo và lộ liễu" của ngoại giao Trung Quốc. Đối với những đánh giá như vậy có những cơ sở nhất định, nếu ngụ ý nói đến những hậu quả của chính sách "quyết đoán" mà ban lãnh đạo Trung Quốc thời trước đã tiến hành từ năm 2009, và chủ yếu ở biển Hoa Nam (Biển Đông-Việt Nam - Kichbu).

Đáp lại những yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc ở biển Hoa Nam đã bắt đầu xuất hiện những lời kêu gọi  giúp đỡ từ một số quốc gia ven biển, trước hết là Philippines và Việt Nam. Những lời kêu gọi đó đã được lắng nghe tại Washington và các chính khách hàng đầu của Mỹ, bất chấp những phát biểu của Trung Quốc không chấp nhận sự can thiệp của "các thế lực bên ngoài khu vực"  vào cuộc tranh chấp lãnh thổ của Trung Quốc với các nước láng giềng đã thường xuyên đến tiểu vùng Đông Nam Á. Mức độ nghiêm túc của các ý đồ của Mỹ được nhấn mạnh bởi "việc khai thác" vùng biển Hoa Nam bởi Hạm đội 7 của Hoa Kỳ.

 

Ở Trung Quốc, rõ ràng, đã nhận thức ra rằng bằng những hành động của mình, họ tăng cường vị trí đối thủ địa chính trị chính trong tiểu vùng vô cùng quan trọng. Điều này chế định sự xuất hiện trong những tháng gần đây giọng điệu của ban lãnh đạo Trung Quốc trong quan hệ với các nước láng giềng phía nam.

Tuy nhiên , việc tăng cường sự hiện diện quân sự - chính trị ở biển Hoa Nam đã trở thành một việc đã rồi , và nó được xác nhận tiếp theo trong vụ việc xảy ra gần đây bởi việc di chuyển của tàu tên lửa của Mỹ "Cowpens " gần ở mức nguy hiểm với tàu sân bay "Liêu Ninh" của Trung Quốc  tham gia trong các cuộc diễn tập hủ lậu của Hạm đội Nam Hải của CHND Trung Hoa.

Những cơ sở cho ý kiến ​​rằng bằng việc áp đặt ADIZ, Trung Quốc đã phạm một sai lầm ngoại giao tiếp theo, được tạo ra bởi một số yếu tố. Bởi vì, trước hết, bên trong ADIZ là quần đảo ngầm, về thực tế đang nằm dưới sự kiểm soát của Hàn Quốc (nhưng Trung Quốc có yêu sách lãnh thổ), thì điều này làm xấu đi mối quan hệ giữa Pekin và Seoul.

Trong khi đó, việc xác lập lòng tin trong quan hệ song phương trong những năm gần đây là một trong những thành tựu quan trọng của chính sách đối ngoại của CHND Trung Hoa, bởi vì nó ngăn chặn những nỗ lực nhiều năm của Washington để hình thành liên minh quân sự - chính trị ba bên, " Hoa Kỳ - Nhật Bản - Hàn Quốc".

Mặc dù trong những ý kiến ​​chính thức của BQP Trung Quốc cho hiểu rằng việc áp đặt ADIZ nhằm chống lại Nhật Bản (mà mối quan hệ có vẻ xấu đi một cách phức tạp), chứ không phải chống lại Hàn Quốc, mà ban lãnh đạo của quốc gia này có thể chỉ đơn giản không có lựa chọn nào khác là xích lại gần với Tokyo. Bất chấp tinh thần chống Nhật Bản đang gia tăng trong những người dân Hàn Quốc. Dù sao, đã xất hiện những thông tin về sự phối hợp những nỗ lực của cả hai nước để chống lại hành động quân sự của Trung Quốc có thể trong vùng không gian được đánh dấu bởi ADIZ.

 

Thứ hai, Nhật Bản , Hàn Quốc và Đài Loan không thừa nhận tính hợp pháp khu vực này của Trung Quốc, và máy bay của các công ty hàng không vận tải của họ đã phớt lờ những yêu cầu quy định của BQP Trung Quốc khi bay vào không phận ADIZ. Tất cả điều này cũng tạo cơ sở cho việc đánh giá các hoạt động của Trung Quốc là phản tác dụng.

Và, tuy nhiên, mặc cho các phí tổn hiện tại trong thấy của kế hoạch chiến thuật, cơ sở để ra quyết định áp đặt ADIZ, rõ ràng, là một thiết lập mục tiêu chiến lược. Điều này có vẻ như hoàn toàn có khả năng mặc dù rằng sau biểu hiện những hậu quả tiêu cực của quyết định này đối với Trung Quốc đã xuất hiện những thông tin về khả năng Pekin sẽ xác lập ADIZ ở ngay cả vùng biển Hoa Nam.

Đặc biệt, R. Laird (Robbin F. Laird) và E. Timperleyk (Edward Timperlake) - chỉ các tác giả - của chuyên khảo mới xuất bản "Tái cơ cấu sức mạnh quân sự của Mỹ ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương"1, cũng đã chỉ ra các khía cạnh chiến lược của biện pháp này của Trung Quốc. Nó được xuất bản một tháng trước khi Trung Quốc áp đặt ADIZ và tự nhiên rằng trong một bài báo đặc biệt, các tác giả thấy cần thiết phát biểu về một trong những sự kiện chính trị khu vực đáng chú ý nhất trong thời gian gần đây.

Khi phân tích những động cơ và hậu quả hành động của BQP CHND Trung Hoa được thảo luận tại đây, họ xuất phát từ các khái niệm "Chiến lược tứ giác kéo dài " được giới thiệu trong cuốn sách, được tạo thành bởi bốn đồng minh khu vực quan trọng của Hoa Kỳ, tức là, Nhật Bản, Australia, Singapore và Hàn Quốc. Hiệu quả tam giác quyền lực thực sự của Mỹ  mà nó thành lập các căn cứ quân sự trên lãnh thổ của Hoa Kỳ ( quần đảo Hawaii, đảo Guam ), cũng như tại Nhật Bản, chỉ có thể được đảm bảo trong điều kiện tự do đi lại trên biển và trong không gian của tứ giác nêu trên.

Như vậy, từ những quan điểm nêu trên, hành động áp đặt ADIZ của Trung Quốc nằm bên trong "tứ giác" đã nêu, có nghĩa là CHND Trung Hoa đang xây dựng cơ sở cho việc quyết định mục tiêu chiến lược quân sự của riệng họ. Nó được chế định bởi sự cần thiết phải phá vỡ trong  "tứ giác" này  tự do đi lại của các đơn vị chiến đấu và các tàu vận chuyển quân sự của các đối thủ trong khu vực. Nếu sự cần thiết này đột nhiên trở nên ấp bách.

 

Đặc biệt, nó có thể xảy ra nếu khả năng chịu đựng của Pekin để quan sát Đài Loan, thay vì trở lại trong lono của "mẹ-quê hương" ở hình thức này hoặc khác, ngày càng trở thành một nhà nước độc lập trên thực tế như thế nào, sẽ cạn kiệt. Là điều trực tiếp mâu thuẫn với những mục tiêu cuối cùng của chính sách của CHND Trung Hoa về việc phát triển quan hệ kinh tế và văn hóa với Đài Loan.

Trong trường hợp chuyển sang giải quyết vấn đề "khôi phục sự thống nhất của dân tộc" bằng các biện pháp phi hòa bình, điều đã được tính trước bằng văn kiện pháp lý của Quốc hội Trung Quốc năm 2005, nhiệm vụ ngăn chặn sự can thiệp vào cuộc xung đột của Hoa Kỳ (chắc chắn, cùng với Nhật Bản) sẽ trở nên vô cùng cấp thiết.

Trái ngược với ý kiến phổ biến rằng mục đích chính của việc áp đặt ADIZ của Trung Quốc là các đảo Senkaku/Điếu Ngư, vì giành quyền sở hữu chúng mà Trung Quốc tranh chấp với Nhật Bản, phó giám đốc ấn phẩm của tạp chí điện tử The Diplomat Zachary Keck tin rằng mục tiêu chính chính xác là Đài Loan.

 

Nếu những suy đoán nói trên của các chuyên gia là gần với sự thật, thì điều này có nghĩa là việc thành lập ADIZ của Trung Quốc ở biển Hoa Đông cho thấy sự lựa chọn chiến lược chính trị của Pekin để chống lại những mưu đồ của các đối thủ trong khu vực nhằm hạn chế tự do hành động riêng của mình trong không gian tiếp giáp với lãnh thổ của CHND Trung Hoa. Đúng hay không, sự phát triển tiếp theo của các sự kiện sẽ chứng minh sự lựa chọn này.

Tuy nhiên, bây giờ không còn nghi ngờ rằng những rủi ro đáng kể sẽ đồng hành với sự lựa chọn chiến lược chính trị quân sự truyền thống điển hình đối với Trung Quốc "giáo mác chọi giáo mác". Ví dụ, một số thành viên của giới tinh hoa chính trị của Đài Loan đã nói về sự cần thiết phải bảo vệ ADIZ của riêng mình, và cũng như về sự liên kết với Nhật Bản và Hàn Quốc để đối phó với những hành động quân sự có thể của Trung Quốc.

Cuối cùng, không thể không nhận thấy rằng không nên đánh giá thấp khả năng tư duy chiến lược của ban lãnh đạo Trung Quốc - một quốc gia có lịch sử kéo dài không phải là một thiên niên kỷ. Trong tình hình khá cùng quẫn hiện nay (ở một mức độ lớn là hậu quả của cả những sai lầm của riêng họ), CHND Trung Hoa, rõ ràng, không có những chiến lược "tốt" và buộc  phải lựa chọn  giữa "xấu" và "rất xấu".

* Vladimir Terekhov, nhà nghiên cứu hàng đầu tại Trung tâm Châu Á và Trung Đông của Viện Nghiên cứu chiến lược Nga, dành cho các tạp chí trực tuyến "Novoie Vostochnoe Obozrenie".


Xem thêm: 

-VỀ ADIZ CỦA TRUNG QUỐC VÀ TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI KHU VỰC (basam.info).- ‘Đọ’ dàn tàu ngầm của Trung, Nga, Nhật (TVN). - Đo đếm sức mạnh chiến hạm Aegis Hàn, Trung, Nhật (KT).- Vụ “cấm” tàu cá ở Biển Đông : Mỹ lên án hành vi khiêu khích và nguy hiểm (RFI). – Biển Đông : Philippines, Việt Nam, Mỹ phản đối quy định mới của Trung Quốc về đánh cá. – VN – Philippines lên án luật mới TQ áp dụng trên biển Đông (RFA).- Trung Quốc khiêu khích ở biển Đông (NLĐ).  – Trung Quốc và chiến lược thách thức quốc tế (CAĐN).  – Việt Nam yêu cầu Trung Quốc hủy những việc làm sai trái (TTXVN).  – Lệnh cấm của TQ ở Biển Đông là vô giá trị (VNN).  – Audio phỏng vấn Phó Chủ tịch thường trực Hội nghề cá Việt Nam: TQ đòi xin phép là ‘phi pháp’ (BBC).  – “Câu giờ” (NLĐ).- Mỹ chỉ trích TQ về Biển Đông (BBC).  – Hoa Kỳ chỉ trích Trung Quốc ban hành qui định mới ở Biển Đông (VOA).  – Trung Quốc bác bỏ chỉ trích của Mỹ về qui định mới ở Biển Đông.- Mỹ: Lệnh cấm mới của Trung Quốc trên Biển Đông là “hành động khiêu khích” (PT). - Mỹ: Luật mới của TQ ở Biển Đông là “nguy hiểm” (KP). - Trung-Mỹ và cuộc tranh giành ảnh hưởng tại châu Á năm 2014 (DT). – Bác chỉ trích của Mỹ, Trung Quốc ngang ngược tuyên bố sở hữu hầu hết biển Đông (TN).- Đòi lại Hoàng Sa là trách nhiệm của nhiều thế hệ (PLTP).- Trung Quốc sẽ điều hải quân, CSB đi càn trái phép Biển Đông nhiều hơn (GDVN). - Trung Quốc: Cấm đánh cá ở Biển Đông là bình thường (Infonet). - TQ bắt tàu cá nước ngoài xin phép ở Biển Đông: khiêu khích, nguy hiểm (GDVN). - Chiến lược nguy hiểm nhất của Trung Quốc? (MTG).- Nhật Bản hối thúc Trung Quốc lập đường dây nóng quốc phòng (TTXVN).- Nhật Bản dự định quốc hữu hóa 280 đảo (VTV). - Tổng quan về chiến lược biển – đảo Nhật Bản (Kỳ 2) (PT). 

-----